Vitamin B1 (Thiamine) là loại vitamin đầu tiên thuộc nhóm B, có vai trò quan trọng trong chuyển hóa dưỡng chất từ thực phẩm thành năng lượng sử dụng trong tế bào. Thiếu Vitamin B1 có thể xảy ra với những đối tượng không cung cấp đủ từ thực phẩm hoặc rối loạn khả năng hấp thu Vitamin B1.
1. Vai trò của Vitamin B1:
Tham gia chuyển hóa glucid và năng lượng. Khi thiếu vitamin B1, acid pyruvic sẽ tích lũy trong cơ thể gây độc cho hệ thống thần kinh. Vì thế, nhu cầu vitamin B1 tỉ lệ thuận với nhu cầu năng lượng.
Thiếu Thiamine gây cảm giác chán ăn, mệt mỏi, hốt hoảng và táo bón.
Tham gia quá trình dẫn truyền xung động thần kinh: Thiamine tham gia điều hòa quá trình dẫn truyền các xung tác thần kinh, kích thích hoạt động trí óc và trí nhớ.
2. Thiếu Vitamin B1 gây ra bệnh gì?
Thực tế hiện nay, với những người sức khỏe bình thường thiếu hụt Vitamin B1 là rất hiếm khi xảy ra. Tình trạng này thường gặp hơn ở những người rối loạn hấp thu hoặc giảm khả năng hấp thu Vitamin B1 do tác dụng phụ của thuốc, bệnh,…
Tình trang thiếu hụt kéo dài có thể gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm với sức khỏe, phổ biến là 2 bệnh:
2.1. Bệnh Beriberi
Bệnh tê phù Beriberi gồm 2 loại là tê phù ướt và tê phù khô. Tê phù ướt do thiếu hụt Thiamine ảnh hưởng đến hệ tuần hoàn và tim mạch, đôi khi còn gây suy tim. Tê phù khô làm tổn thương dây thần kinh, ảnh hưởng đến hoạt động cơ.
Bệnh Beriberi do thiếu hụt Vitamin B1 nếu không được phát hiện và điều trị sớm có thể gây biến chứng tổn thương thần kinh vĩnh viễn, thậm chí là tử vong.
2.2. Bệnh não Wernicke
Thiếu hụt Thiamine nghiêm trọng gây rối loạn nhân cách, giảm trí nhớ, trầm cảm, rối loạn tâm thần,… Với những bệnh nhân này, Vitamin B1 sẽ được bổ sung liều cao theo đường uống kết hợp với chế độ ăn uống cần bằng để phục hồi.
3. Dấu hiệu thiếu Vitamin B1
Thiamine tham gia vào rất nhiều quá trình quan trọng trong cơ thể, đảm bảo cho hoạt động sống cũng như sự tăng trưởng, phát triển. Vì thế thiếu có nhiều dấu hiệu nhận biết như sau:
3.1. Cơ thể mệt mỏi
Tình trạng thiếu hụt Vitamin B1 khiến cơ thể mệt mỏi từ từ (giảm năng lượng nhẹ ) hoặc đột ngột (kiệt sức quá mức) tùy theo mức độ thiếu hụt. Tuy nhiên đây không phải là dấu hiệu thiếu đặc trưng bởi có rất nhiều nguyên nhân có thể gây ra tình trạng này.
Vitamin B1 tham gia vào chuyển hóa carbohydrate, protein, chất béo,… thành ATP – phân tử mang năng lượng cho các tế bào. Vì thế thiếu hụt Vitamin B1 khiến quá trình chuyển hóa rối loạn, tế bào không được cung cấp đủ năng lượng dẫn đến mệt mỏi, mất sức.
3.2. Chán ăn
Thiếu Vitamin B1 thường gây ra tình trạng chán ăn bởi vi chất này tham gia vào việc điều hòa cảm giác no báo lên trung tâm bão hòa của con người. Tình trạng này rất nguy hiểm, cơ thể cảm thấy no ngay cả khi không ăn thời gian dài, dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng, kiệt sức.
3.3. Tinh thần bất ổn
Tình trạng tinh thần bất ổn, thường xuyên cáu kỉnh, kích động, buồn bã hoặc thất vọng là một trong những dấu hiệu đầu tiên khi cơ thể thiếu hụt Thiamine. Mức độ thiếu hụt Vitamin B1 càng nặng, càng kéo dài thì triệu chứng tinh thần này càng nặng.
3.4. Ảnh hưởng đến khả năng phản xạ
Thiếu hụt Vitamin B1 cũng ảnh hưởng đến hoạt động của các dây thần kinh vận động, ảnh hưởng đến khả năng phản xạ. Thường gặp là tình trạng giảm hoặc không có phản xạ gân xương ở gân cơ nhị đầu, gân cơ tứ đầu đùi, gân gót,… Khi tình trạng này kéo dài, nó sẽ ảnh hưởng đến khả năng vận động của bạn.
3.5. Yếu cơ
Yếu cơ là tình trạng rất phổ biến, vì thế rất khó để xác định nguyên nhân do thiếu hụt Vitamin B1 hay các rối loạn bệnh lý khác. Song dấu hiệu này vẫn có giá trị đánh giá khi kết hợp cùng nhiều triệu chứng khác. Thiếu hụt Vitamin B1 thường gây yếu cơ kéo dài không rõ nguyên nhân.
3.6. Giảm thị lực
Thiếu Thiamin là một trong những nguyên nhân gây giảm thị lực kèm theo cảm giác sưng đau, khó chịu trong mắt. Nếu không bổ sung Thiamin và điều trị triệu chứng kịp thời, người bệnh có thể bị mù hoàn toàn. Với các trường hợp này, nếu phát hiện sớm nguyên nhân do thiếu hụt Vitamin B1 thì việc bổ sung có thể cải thiện đáng kể tình trạng này.

3.7. Khó thở
Vitamin B1 tham gia vào nhiều quá trình hoạt động của tim, vì thế thiếu Vitamin B1 sẽ dẫn đến suy giảm chức năng tim với triệu chứng khó thở. Triệu chứng này sẽ nặng hơn khi làm việc gắng sức. Nếu bệnh tiến triển, bệnh nhân có thể đối mặt với bệnh suy tim, giảm bơm máu, tích tụ chất lỏng trong phổi,…
3.8. Giảm nhận thức
Tình trạng này thường xảy ra ở những người hấp thu kém hoặc không hấp thu được Vitamin B1, khiến ý thức suy giảm, bệnh nhân mê sảng, giảm hoặc mất khả năng tập trung. Đây cũng có thể là dấu hiệu của hội chứng thần kinh do thiếu Vitamin B1 gây ra là Wernicke-Korsakoff.
3.9. Thay đổi nhịp tim
Nhịp tim là thước đo đơn giản để đánh giá tình trạng sức khỏe của tim, nó bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, trong đó có thiếu hụt Vitamin B1. Thực tế, thiếu Thiamine thường khiến nhịp tim chậm hơn bình thường, từ đó gây tăng cảm giác mệt mỏi, chóng mặt, nguy cơ ngất xỉu cao.
3.10. Cảm giác tê đau ở chân và cánh tay
Triệu chứng dị cảm thường gây ra cảm giác châm chích, nóng rát, ngứa ran bất thường như bị kim châm ở các chi trên. Nguyên nhân do dây thần kinh ngoại biên đến các cơ quan này gặp tổn thương.
4. Nguyên nhân gây thiếu Vitamin B1:
– Nguyên nhân đầu tiên phải nhắc tới đó chính là những đối tượng sử dụng gạo xay xát quá kỹ, ăn ít thịt, cá vì vitamin B1 có nhiều trong lớp vỏ cám và mầm của các loại ngũ cốc và trong các loại đậu, đỗ, thịt nạc.
– Những người nghiện rượu, chạy thận nhân tạo hoặc nuôi dưỡng tĩnh mạch lâu ngày.
– Nghiện rượu.
– Người có bệnh lý về gan.
– Người đang sử dụng thuốc điều trị hoặc rối loạn chuyển hóa làm giảm hấp thu Vitamin B1.
– Tập thể dục hoặc vận động quá mức khiến cơ thể dùng nhiều Vitamin B1 nhưng chế độ ăn không cung cấp đủ.
– Bệnh tiểu đường hoặc dùng thuốc lợi tiểu làm tăng đào thải Vitamin B1.
– Phụ nữ mang thai có nhu cầu Vitamin B1 nói riêng và các loại Vitamin nhóm B nói chung tăng cao nhưng chế độ ăn không cung cấp đủ.
– Tiêu thụ nhiều loại thực phẩm làm giảm khả năng hấp thu Vitamin B1 như: trà, hải sản sống, cà phê,…
5. Bổ sung Vitamin B1:
Không sử dụng gạo xay xát quá kỹ, không vo rửa gạo quá nhiều lần trước khi nấu.
Sử dụng đa dạng các loại đậu đỗ, thịt nạc.
Bổ sung theo hướng dẫn của bác sĩ.
Những thực phẩm bổ sung Vitamin B1 hiệu quả
Nguồn thực phẩm nhiều vitamin B1 nhất là các loại ngũ cốc nguyên hạt, tuy nhiên con người lại hấp thụ được dưỡng chất này bởi Thiamine tập trung ở lớp vỏ ngoài hạt và mầm của hạt. Việc xay xát, làm sạch các loại ngũ cốc này đã làm hao hụt phần lớn lượng vitamin. Ngoài ra, bạn có thể bổ sung loại vitamin này từ nhiều loại thực phẩm khác như:

5.1. Thịt lợn nạc
Thịt lợn phần nạc có thể đáp ứng đến 74% nhu cầu cơ thể trong một khẩu phần ăn. Hơn nữa, đây là lại loại thực phẩm quen thuộc với bữa ăn của mỗi chúng ta, dễ dàng chế biến thành nhiều món ăn và dễ mua. Vì thế, vitamin B1 của cơ thể hầu hết đều có từ nguồn thực phẩm này, tuy nhiên không nên ăn quá nhiều thịt mỗi ngày để đảm bảo cân bằng dinh dưỡng.
5.2. Rau bina
Rau bina được đánh giá là loại rau dinh dưỡng với hàm lượng dưỡng chất rất cao, trong đó có vitamin B1. Một bó rau bina cung cấp đến 1.5mg giá trị dinh dưỡng mỗi ngày, cũng đáp ứng được lượng Thiamine cần.
Vì thế, bạn có thể chế biến nhiều món ăn trong thực đơn hàng ngày hoặc xay lấy nước uống.
5.3. Bánh mì
Bạn có thể ăn bánh mì nướng, bánh mì mạch đen hoặc bánh nướng xốp cho các bữa ăn sáng hoặc ăn phụ, làm một trong những loại thực phẩm bổ sung vitamin B1 quen thuộc, kích thích vị giác.
5.4. Nấm mỡ
Đây là loại thực phẩm yêu thích với nhiều cô nàng bởi tác dụng dưỡng da của nó rất tốt, nó cũng cung cấp nhiều vitamin tốt cho sức khỏe, trong đó có vitamin B3.
5.5. Các loại đậu
Các hạt, rau họ đậu không chỉ là nguyên liệu thực phẩm ngon, dễ ăn mà còn chứa lượng vitamin B1 lớn cung cấp cho cơ thể. Bạn có thể dùng đậu đen, đậu xanh, đậu đỏ, đậu cô ve, đậu nành,… để thay đổi khẩu vị mỗi ngày.
Nghiên cứu khoa học đã chỉ ra, một chén đậu xanh cung cấp đến 0.368mg giá trị dinh dưỡng, tương đương với 26% nhu cầu cơ thể.
5.6. Các loại hạt
Chắc chắn ăn hạt cho bữa phụ là thói quen của rất nhiều người, đây cũng là cách để bổ sung lượng vitamin B1 cho cơ thể mỗi ngày.
Hàm lượng Thiamine trong một số loại hạt như sau:
– 10g hạt vừng chứa khoảng 0.142 mg
– 28g hạt dẻ cười có tới 0.247mg
– 14.3g hạt lanh cung cấp 0.155mg
– ¼ cup hạt hướng dương chứa 0.17mg
5.7. Cá
Cá là nguồn vitamin B1 tốt cho sức khỏe, những loại cá chứa nhiều vi chất này bao gồm: cá hồi, cá thu, cá ngừ. Trong đó, ngoài Thiamine, cá hồi còn chứa nhiều Niacin, vitamin B2, vitamin B6 và vitamin B12, giàu Omega-3, ít thủy ngân tốt cho sức khỏe.

Nguồn: Báo Sức khỏe và Đời sống.
Tìm hiểu các bài viết liên quan tại: https://ancarepharma.com/chu-de/kien-thuc-dinh-duong/
Để được tư vấn cụ thể hãy liên hệ với chúng tôi: https://www.facebook.com/ancarepharrma/