Vitamin K không phải là một hợp chất đơn lẻ mà là một nhóm các vitamin hòa tan trong chất béo, có cấu trúc tương tự nhau và đóng vai trò thiết yếu với cơ thể. Trong tự nhiên, có hai loại vitamin K chính: K1 (phylloquinone) và K2 (menaquinone). Nhiều bậc phụ huynh có thể chưa hiểu rõ về sự khác nhau giữa hai vitamin này. Hãy cùng AN Care Pharma tìm hiểu nhé!

1. Chức năng của vitamin K

1.1 Chức năng cầm máu

Chức năng đầu tiên được phát hiện của vitamin K là khả năng đông máu. Chức năng này được phát hiện khi cho gà ăn chế độ ăn ít chất béo, chúng biểu hiện khả năng đông máu thấp hơn đáng kể, dẫn đến chảy máu nghiêm trọng. Kể từ đó, khả năng này đã được nghiên cứu và ứng dụng rộng rãi trên thế giới.

Cả vitamin K1 và K2 đều tham gia vào chức năng cầm máu trong cơ thể. Chúng đóng vai trò là coenzym của carboxyl glutamyl carboxylase, xúc tác quá trình carboxyl hóa và kích hoạt các protein phụ thuộc vitamin K ( vitamin K-dependent proteins- VKDPs) thông qua việc chuyển đổi glutamyl (Glu) thành Gla. Các VKDPs cầm máu được tổng hợp tại gan. Các protein này được tiết vào máu nếu cơ thể bị tổn thương, sau một loạt phản ứng phân cắt protein, cuối cùng chúng dẫn đến sự hình thành cục máu đông fibrin bịt kín vị trí tổn thương để ngăn mất máu.

Đối với trẻ sơ sinh đặc biệt là những tuần đầu tiên sau sinh, khả năng hoạt động tại gan chưa phát triển, dẫn đến khả năng tổng hợp các yếu tố đông máu phụ thuộc vitamin K bị giảm sút, bên cạnh việc dự trữ vitamin K thấp. Điều này lý giải tại sao trẻ sơ sinh có nguy cơ cao bị xuất huyết sau sinh, phải được tiêm bổ sung vitamin K (dạng K1) ngay sau khi sinh để phòng ngừa tình trạng chảy máu nguy hiểm. 

Hiện nay, nhiều quốc gia trên thế giới – trong đó có Việt Nam, đã thực hiện mũi tiêm vitamin K1 cho trẻ ngay sau sinh, giúp dự phòng tình trạng chảy máu nguy hiểm do thiếu vitamin K trong 6 tháng đầu đời.

1.2 Chức năng khoáng hóa

Các chức năng, vai trò khác của vitamin K chủ yếu được quy cho vitamin K2. Trong đó, quan trọng nhất với trẻ nhỏ là chức năng khoáng hóa xương.
Vitamin K2 kích hoạt osteocalcin – một protein đặc hiệu của mô xương và tham gia vào quá trình điều hòa lắng đọng khoáng chất. Osteocalcin sau khi được kích hoạt sẽ liên kết với các ion canxi và tinh thể hydroxyapatite từ đó làm tăng mật độ khoáng chất trong xương, giúp xương chắc khỏe và giảm nguy cơ gãy xương.

Thông qua hoạt động của một loại protein điều chỉnh quá trình canxi hóa là Matrix Gla Protein (MGP) được kích hoạt bởi vitamin K2, Canxi sẽ được đưa đến đúng đích là xương và răng răng. Từ đó, ngăn được việc canxi tích tụ và lắng đọng ở thành mạch và mô mềm.

2. Thực phẩm giàu vitamin K

Không chỉ có chức năng, vai trò khác nhau, vitamin K1 và vitamin K2 còn khác biệt về nguồn gốc trong thực phẩm. 

Vitamin K1 chủ yếu được tìm thấy trong rau xanh và diệp lục thực vật. Các nguồn chính của K1 bao gồm rau bina, bắp cải và cải xoăn, và sự hấp thụ K1 trong chế độ ăn uống tăng lên khi có bơ hoặc dầu. Ngoài rau lá xanh, K1 cũng có thể được tìm thấy trong các loại trái cây như bơ, kiwi và nho. 

Trong khi đó, vitamin K2 được tổng hợp bởi vi khuẩn và chủ yếu được tìm thấy trong thực phẩm có vi khuẩn tham gia vào quá trình sản xuất. Các nguồn chính của K2 được biết đến là thực phẩm lên men, thịt và sản phẩm từ sữa. Quá trình lên men đậu nành với Bacillus natto tạo ra Natto, một món ăn Nhật Bản có hàm lượng K2 cao nhất, đặc biệt là MK7.

Các sản phẩm từ sữa là nguồn K2 giàu thứ hai trong chế độ ăn uống. Phô mai cứng được coi là có hàm lượng menaquinone cao nhất. Các nguồn K2 đáng chú ý khác là thịt gà, lòng đỏ trứng, dưa cải bắp, thịt bò và cá hồi. 

3. Kết luận

Phân biệt vitamin K1 và K2:

Tiêu chí	Vitamin K1 (Phylloquinone)	Vitamin K2 (Menaquinone)
Nguồn gốc	Chủ yếu từ thực vật, đặc biệt là rau xanh đậm.	Tổng hợp bởi vi khuẩn trong ruột, hoặc từ thực phẩm lên men, thịt, sữa.
Hấp thụ	Hấp thụ tốt hơn khi có chất béo.	Có khả năng hấp thụ tốt hơn K1 và tồn tại lâu hơn trong cơ thể.
Chức năng chính	Cầm máu (đông máu) thông qua việc kích hoạt các protein đông máu tại gan.	Đông máu, vôi hóa xương và răng (hướng canxi đến đúng đích), sức khỏe tim mạch (ngăn ngừa vôi hóa mạch máu).
Phân bố trong cơ thể	Chủ yếu được vận chuyển đến gan.	Phân bố rộng rãi hơn đến các mô khác như xương, sụn, mạch máu.
Vai trò với trẻ sơ sinh	Tiêm K1 ngay sau sinh để phòng ngừa xuất huyết não và các cơ quan khác.	Quan trọng cho sự phát triển xương và răng, có thể bổ sung qua các sản phẩm K2.
Nguồn thực phẩm	Rau bina, cải xoăn, bông cải xanh, rau mùi tây, quả bơ, kiwi, nho.	Natto (đậu nành lên men), phô mai cứng, thịt gà, lòng đỏ trứng, dưa cải bắp, thịt bò, cá hồi.

Vitamin K đã được biết đến trong gần 90 năm với vai trò là tác nhân đông máu và hấp thu canxi để khoáng hóa xương. Vì vậy cả vitamin K1 và K2 đều là những vitamin thiết yếu của cơ thể, đặc biệt là với trẻ nhỏ. Do có sự khác nhau trong chức năng và nguồn gốc từ thực phẩm, nên ba mẹ cần cho con trẻ ăn đầy đủ và đa dạng các loại thực phẩm để có thể bổ sung vitamin K cho cơ thể. Trẻ sơ sinh có thể sử dụng các sản phẩm bổ sung vitamin K2 theo lời khuyên của bác sĩ.   

Tìm hiểu các bài viết liên quan tại: https://ancarepharma.com/chu-de/kien-thuc-dinh-duong-vi/

Để được tư vấn cụ thể hãy liên hệ với chúng tôi: https://www.facebook.com/ancarepharma